ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Πανεπιστημίου (Ελευθερίου Βενιζέλου) 34
106 79 ΑΘΗΝΑ
Τηλ. 3616532 - 3617784 - Fax: 3641025
e-mail : info [at] hms [dot] gr
www.hms.gr

Κίνδυνοι υποβάθμισης της μαθηματικής εκπαίδευσης

στο νέο πλαίσιο του Λυκείου

Αθήνα, 8 Σεπτεμβρίου 2017 

      Είναι δυστυχώς σύμπτωμα της παθογένειας του πολιτικού μας συστήματος να λαμβάνει αποφάσεις για μείζονα εκπαιδευτικά ζητήματα κατά τους θερινούς με αποκλειστική προτεραιότητα τις κομματικές συνεννοήσεις.
     Η πρακτική αυτή δυστυχώς αντιστοιχείται και στις επιλογές στελέχωσης των συνδέσεων του Υπουργείου με πρωτοβουλίες και προγράμματα μαθηματικής εκπαίδευσης των ευρωπαϊκών θεσμών και των διεθνών οργανισμών.
      Παρά την αντίστροφη ευρωπαϊκή και διεθνή πρακτική, οι ιθύνοντες συνεχίζουν να απαξιώνουν την εκπαιδευτική κοινότητα, τους ερευνητικούς και επιστημονικούς της φορείς, περιορίζοντας τη συμβολή τους μόνο στο τελευταίο στάδιο, στην φάση της υλοποίησης των αποφάσεων.
       Αποτέλεσμα είναι η χαμηλή εικόνα της χώρας μας στις διεθνείς κατατάξεις των εκπαιδευτικών συστημάτων, παρά τη συνεχή βελτίωση της ελληνικής συμμετοχής και τις βραβεύσεις σε επιστημονικούς διαγωνισμούς και τις μαθηματικές ολυμπιάδες.  
      Οι μεταρρυθμιστικές απόπειρες δυστυχώς παραμένουν μακριά από τις επιστημονικές εξελίξεις στο περιεχόμενο των γνώσεων, όσο και από την εξέλιξη των  μαθησιακών διεργασιών στο σύγχρονο κοινωνικό, οικονομικό, ψηφιακό και διαδικτυακό περιβάλλον.
     Κατά κανόνα καταλήγουν σε διοικητικού τύπου ρυθμίσεις, ασύμβατες με την πολυπλοκότητα της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Η προδιαγεγραμμένη αποτυχία τους οδηγεί σε αυταρχικές πρακτικές, σε ενοχοποίηση των εκπαιδευτικών, ακύρωση της μορφωτικής αξίας του σχολείου και αποθάρρυνση των μαθητών.
      Αυτή η κατάσταση θα πρέπει να αλλάξει, να μην παγιωθεί ο ερασιτεχνισμός στο ελληνικό σχολικό σύστημα. Η ελληνική επιστημονική, ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα μπορεί και επιθυμεί να συμβάλει.
      Η ΕΜΕ επισημαίνει συγκεκριμένα σημεία που υποδηλώνουν απερισκεψία και έλλειψη ενημέρωσης του Υπουργείου σχετικά με τη πολλαπλή σημασία και βαρύτητα των μαθηματικών στην εκπαίδευση:

1.    Η επαπειλούμενη υποβάθμιση της Μαθηματικής Εκπαίδευσης στο νέο πλαίσιο του Λυκείου

      Στις προωθούμενες ρυθμίσεις για την αναβάθμιση της σημασίας και του ρόλου του Λυκείου αποσιωπούνται συγκεκριμένα ζητήματα περιεχομένου, ρόλου και βαρύτητας της μαθηματικής εκπαίδευσης στη λυκειακή εκπαίδευση. Καθώς ακόμη δεν έχει διευκρινισθεί ο βαθμός εξειδίκευσης των προωθούμενων ρυθμίσεων, η ΕΜΕ θέτει έγκαιρα ορισμένα σημεία που αναδεικνύουν τη σοβαρότητα του εγχειρήματος και τη σημασία της έγκυρης και ουσιαστικής συζήτησης με τους επιστημονικούς φορείς.

• Τα μαθηματικά του αναβαθμισμένου λυκείου θα πρέπει να εμπλουτιστούν αφενός με την ιστορική και φιλοσοφική βαρύτητα που τους αναλογεί, αφετέρου να συνδυαστούν με τις νεότερες κατευθύνσεις της μαθηματικής επιστήμης και το ραγδαία διευρυμένο πεδίο εφαρμογών τους στην ποσοτική και ποιοτική μοντελοποίηση πολύπλοκων κοινωνικών και φυσικών φαινομένων του σύγχρονου κόσμου. Η επανεξέταση του μαθηματικού περιεχομένου δεν μπορεί να επαφίεται σε αυθαίρετες επιλογές κλειστών ομάδων του Υπουργείου, ούτε σε ιδεολογικές προτιμήσεις ή εσωκομματικές ισορροπίες, όπως σε άλλα γνωστικά αντικείμενα. Πρόκειται για επιστημονική επιλογή με οικουμενικά κριτήρια και εθνικά χαρακτηριστικά,  που αφορά την ελληνική κοινωνία και την ενίσχυση της γνωστικής της ταυτότητας σε έναν κόσμο που παράγει ταυτόχρονα διεθνοποίηση και αποκλεισμούς.
• Η μετάβαση από την ασκησιολογία και την  εξεταστικοκεντρική  πρακτική, που ενέτεινε επί χρόνια την υποβάθμιση του Λυκείου, σε μια πιο περιεκτική, δημιουργική και κριτική μαθηματική εκπαίδευση είναι είναι μια πολύπλοκη υπόθεση, που εκτείνεται σε πολλά και αλληλένδετα επίπεδα. Εμπλέκει παράλληλα, συμπληρωματικά, διαδοχικά και συχνά ανταγωνιστικά συστήματα: την εκπαιδευτική μαθηματική κοινότητα του σχολείου, τις οικογενειακές πρακτικές και επιλογές, το περιεχόμενο των φροντιστηριακών και ιδιαιτέρων μαθημάτων στα οποία καταφεύγουν, τα κοινωνικά στερεότυπα και τις ατομικές προσδοκίες, τα προσόντα και τα κριτήρια επιλογής που θέτουν τα Πανεπιστήμια, Πολυτεχνεία, τα ΤΕΙ και οι Ανώτερες Σχολές.   Απαιτεί επομένως έναν ευρύτερο σχεδιασμό για την καλλιέργεια μιας σύγχρονης, ελκυστικής αλλά και έγκυρης εικόνας και πρακτικής των μαθηματικών. Η μάθηση και διδασκαλία των μαθηματικών είναι μια γοητευτική αλλά και απαιτητική υπόθεση,  θα πρέπει να αποφευχθούν πρόσθετες δυσκολίες από ελλιπή προετοιμασία. Η διεθνής αρνητική εμπειρία από τη μεταρρύθμιση των μοντέρνων μαθηματικών θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
• Αποτελεί μείζον ζήτημα η μαθηματική προετοιμασία και η διδακτική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών  για την επεξεργασία κατάλληλων παιδαγωγικών μεθόδων εκπόνησης ατομικής και συνεργατικής εργασίας στα μαθηματικά. Η μάθηση των μαθηματικών και η καλλιέργεια της μαθηματικής προσέγγισης των φαινομένων και των προβλημάτων συνιστά μια δύσκολη κι ευαίσθητη διαδικασία, ανάμεσα στην εποπτεία και την αυστηρότητα, ανάμεσα στον φορμαλισμό και τη διεπιστημονική αναζήτηση, ανάμεσα στον πειραματισμό και την απόδειξη. Η μετάβαση σε πιο συνεργατικές και διερευνητικές παιδαγωγικές μεθόδους θα πρέπει να γίνει με κατάλληλη προετοιμασία ώστε να μην περιοριστεί στην πράξη το μαθηματικό περιεχόμενο σε μια εργαλειακή και μόνον εκδοχή του.
• Είναι κρίσιμη για την μορφωτική επάρκεια του αυριανού πολίτη η διακριτή παρουσία αλλά και η διεπιστημονική σύνδεση των μαθηματικών, των θετικών επιστημών και των ψηφιακών τεχνολογιών σε όλους τους κύκλους σπουδών του Λυκείου. Συνιστούν αυτοτελή και αποτελεσματικά εργαλεία κατανόησης, ερμηνείας και κριτικής ένταξης του πολίτη στη σύγχρονη κοινωνική οργάνωση, την οικονομική ανάπτυξη και τον σύγχρονο πολιτισμό. Αυτό σημαίνει ότι η διδασκαλία των μαθηματικών θα πρέπει να αντιστοιχεί σε ένα σύστημα αξιών που θα διαπερνά το σύνολο των σχολικών βαθμίδων και των παιδαγωγικών πρακτικών.

2.    Άρθρο 74

 
      Η ΕΜΕ αντέδρασε στις 3 Ιουλίου 2017, πριν την ψήφιση του άρθρου 74,  υπογραμμίζοντας τη σημασία και τη βαρύτητα που οφείλουν να έχουν τα μαθηματικά στο εκπαιδευτικό σύστημα και στις διαδικασίες μετάβασης και κάλεσε την κυβέρνηση να μην απομονώσει τη χώρα από την ευρωπαϊκή και διεθνή κατεύθυνση διακριτής αναβάθμισης της μαθηματικών σε όλες τις κατευθύνσεις της εκπαίδευσης. Ούτε το Υπουργείο Παιδείας, ούτε τα κόμματα έλαβαν σοβαρά υπόψη τις προειδοποιήσεις της ΕΜΕ και προχώρησαν στην ψήφιση του εν λόγω άρθρου.

Εν κατακλείδι.

 
     Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς ζητούμε από τον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Παιδείας να ευνοήσουν την προτεραιότητα μιας έγκυρης και έγκαιρης συνεργασίας ανάμεσα στο ΙΕΠ, το Υπουργείο, τις επιστημονικές ενώσεις και την εκπαιδευτική κοινότητα πριν διαμορφωθεί το σχέδιο πολιτικής διαβούλευσης με τα κόμματα.
Να αποφευχθεί η επανάληψη λαθών και κακών πρακτικών, που έχει επανειλημμένα οδηγήσει στο χάσιμο πολύτιμων πόρων και ενέργειας.  
     Η ΕΜΕ παραμένει σε εγρήγορση και συνεχίζει με υπεύθυνο και σοβαρό τρόπο τις προσπάθειες ανάδειξης και ανάπτυξης της μαθηματικής επιστήμης και των εφαρμογών της σε όλες της πτυχές της έρευνας, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ζωής. Θα συμβάλλουμε ώστε η ελληνική εκπαίδευση να συμμετάσχει με κριτικό και δημιουργικό τρόπο στην διαμορφούμενη νέα διεθνή εκπαιδευτική πραγματικότητα και στην επαυξημένη πραγματικότητα της ψηφιακότητας και του διαδικτύου, στην οποία ο ρόλος και η σημασία των μαθηματικών εμφανίζεται όλο και πιο βαρύνων για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ενεργών πολιτών.
    Σε αυτό το πλαίσιο και με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της ΕΜΕ και την κήρυξη του 2018 ως έτους μαθηματικών θα αναλάβουμε πρωτοβουλίες ανταλλαγής ιδεών με όλους τους επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς.
     Άμεσα το ΔΣ της ΕΜΕ θα συναντηθεί με το Προεδρείο της Συνόδου των Παιδαγωγικών Τμημάτων και των Ιατρικών Σχολών με σκοπό να συζητήσει:
-    την ανάπτυξη δημόσιου διαλόγου για την αλληλεπίδραση της μαθηματικής επιστήμης με τις επιστήμες της μάθησης και     της ιατρικές επιστήμες.
-   τη σημασία αναβάθμισης της βαρύτητα των μαθηματικών στα  προσόντα των υποψηφίων φοιτητών και φοιτητριών τους, ώστε να απαλειφθεί η συχνή εμφάνιση μαθηματικοφοβίας στο προφίλ των  υποψηφίων δασκάλων και ιατρών.
-  τη σημασία της επικαιροποίησης των μαθημάτων των Μαθηματικών και της Διδακτικής των Μαθηματικών στα προγράμματα σπουδών των Παιδαγωγικών, καθώς και του εμπλουτισμού με μαθήματα Μαθηματικών και Μαθηματικής Μοντελοποίησης στα προγράμματα της Ιατρικής.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας